دالبی ویژن چیست؟

دالبی ویژن (Dolby Vision) یک فرمت پیشرفته برای نمایش اَبَردامنه دینامیکی یا HDR (High Dynamic Range) است که توسط شرکت Dolby Laboratories توسعه یافته. برخلاف فرمت‌های ساده‌تری مانند HDR10 که تنها از متادیتای ایستا استفاده می‌کنند، دالبی ویژن از متادیتای پویا بهره می‌برد، به این معنا که می‌تواند برای هر صحنه یا حتی هر فریم به‌طور جداگانه اطلاعات مربوط به روشنایی، کنتراست و رنگ را تنظیم کند. این ویژگی باعث می‌شود تصاویر نمایش‌داده‌شده در تلویزیون یا دستگاه پشتیبانی‌کننده از دالبی ویژن، بسیار زنده‌تر، دقیق‌تر و نزدیک‌تر به نیت اصلی کارگردان و تولیدکننده محتوا باشند.

دالبی ویژن همچنین از عمق رنگ ۱۰ یا ۱۲ بیتی پشتیبانی می‌کند، که در مقایسه با فرمت‌های رایج دیگر دامنه رنگی بسیار گسترده‌تری ارائه می‌دهد. این فناوری می‌تواند محتوایی با روشنایی تا ۱۰,۰۰۰ نیت رمزگذاری کند، هرچند اکثر نمایشگرهای فعلی توانایی نمایش روشنایی کمتر از این مقدار را دارند. نتیجه نهایی دالبی ویژن، تجربه‌ای چشم‌نواز و سینمایی است که به‌ویژه در تلویزیون‌های OLED، مانیتورهای حرفه‌ای، گوشی‌های پرچم‌دار و کنسول‌های نسل جدید مانند Xbox Series X یا PS5 بیشترین تأثیر را نشان می‌دهد.

تاریخچه فناوری دالبی ویژن (Dolby Vision)

فناوری دالبی ویژن نخستین‌بار در سال ۲۰۱۴ توسط شرکت Dolby Laboratories معرفی شد؛ شرکتی باسابقه در توسعه فناوری‌های صوتی و تصویری سینمایی. هدف از ارائه این فناوری، ارتقاء کیفیت تصویر فراتر از استانداردهای رایج HDR (اَبَردامنه دینامیکی) بود؛ با تأکید بر ارائه جزئیات بیشتر در سایه‌ها و روشنایی‌های شدید، عمق رنگ گسترده‌تر و دقت بیشتر در نمایش محتوای اصلی.

در ابتدا، دالبی ویژن بیشتر در صنعت سینما و پخش حرفه‌ای استفاده می‌شد. در سال ۲۰۱۵، شرکت Vizio نخستین تلویزیون‌های خانگی با پشتیبانی از دالبی ویژن را عرضه کرد، و نتفلیکس نیز به‌عنوان نخستین پلتفرم استریم، محتوای دالبی ویژن را در دسترس عموم قرار داد. در سال‌های بعد، با گسترش تلویزیون‌های 4K HDR، برندهایی مانند LG، Sony، TCL و Hisense نیز از این فرمت پشتیبانی کردند.

در سال ۲۰۲۰، Dolby Vision IQ معرفی شد؛ نسخه‌ای هوشمند از این فناوری که با استفاده از حسگر نور محیط در تلویزیون‌ها، روشنایی و کنتراست تصویر را با شرایط نوری اتاق هماهنگ می‌کرد. همچنین در سال‌های بعد، قابلیت‌هایی نظیر Dolby Vision Gaming (برای بازی با نرخ ۱۲۰ فریم در ثانیه و وضوح 4K) به کنسول‌های نسل نهم مانند Xbox Series X|S افزوده شد.

تا سال ۲۰۲۵، دالبی ویژن به استانداردی رایج در تلویزیون‌های پریمیوم، گوشی‌های هوشمند پرچم‌دار، لپ‌تاپ‌های رده‌بالا، و حتی دستگاه‌های ضبط و تدوین حرفه‌ای تبدیل شده است. اکنون این فناوری نه‌تنها در سینما و خانه، بلکه در موبایل، بازی، استریم و حتی تولید محتوای خانگی نیز جایگاهی کلیدی دارد.

دالبی ویژن چگونه کار می‌کند؟

فناوری دالبی ویژن (Dolby Vision) بر پایه بهبود کیفیت تصویر از طریق به‌کارگیری اَبَردامنه دینامیکی (HDR)، عمق رنگ بیشتر و متادیتای پویا طراحی شده است. این فناوری به‌گونه‌ای عمل می‌کند که هر فریم از یک ویدیو یا تصویر، به‌صورت جداگانه آنالیز و تنظیم می‌شود تا نهایت دقت در نمایش رنگ، روشنایی، کنتراست و جزئیات حفظ گردد.

در ادامه، فرآیند کار دالبی ویژن را مرحله‌به‌مرحله بررسی می‌کنیم:

1. رمزگذاری (Encoding) محتوای ویدیویی با دالبی ویژن

در ابتدا، محتوای ویدیویی (مثل فیلم یا سریال) توسط استودیو یا تولیدکننده، با استفاده از ابزارها و نرم‌افزارهای خاص، رمزگذاری (encode) می‌شود. در این مرحله:

• تصاویر در روشنایی بسیار بالا (تا 10,000 نیت) و عمق رنگ ۱۰ یا ۱۲ بیت پردازش می‌شوند.
• متادیتای پویا برای هر صحنه یا حتی هر فریم تولید می‌شود؛ این داده‌ها شامل اطلاعاتی درباره کنتراست، روشنایی، گامای رنگ و تنظیمات بصری هستند.

2. متادیتای پویا چیست و چه نقشی دارد؟

یکی از اصلی‌ترین مزایای دالبی ویژن نسبت به دیگر فرمت‌های HDR، استفاده از متادیتای پویا (Dynamic Metadata) است. برخلاف HDR10 که فقط یک تنظیم کلی برای کل ویدیو ارائه می‌دهد، دالبی ویژن برای هر صحنه به‌صورت مستقل، اطلاعات بهینه‌سازی تصویر ارسال می‌کند.

✅ نتیجه این کار:

• جزئیات در بخش‌های بسیار تاریک و بسیار روشن حفظ می‌شود.
• رنگ‌ها طبیعی‌تر و نزدیک‌تر به نیت اصلی کارگردان نمایش داده می‌شوند.
• تطبیق دقیق‌تر با نمایشگرهای مختلف حاصل می‌شود.

3. تطبیق با نمایشگر (Display Mapping)

هنگامی که فایل ویدیویی دالبی ویژن روی یک تلویزیون یا دستگاه پشتیبانی‌کننده اجرا می‌شود، متادیتای پویا توسط پردازنده داخلی دستگاه خوانده می‌شود و بر اساس توانایی‌های فیزیکی همان نمایشگر، تصویر نهایی تطبیق داده می‌شود.

 مثال:
اگر محتوای دالبی ویژن برای روشنایی 4000 نیت تولید شده باشد، اما تلویزیون شما فقط تا 1000 نیت توان داشته باشد، دستگاه به‌طور هوشمند تصویر را به‌گونه‌ای تنظیم می‌کند که بهترین کیفیت ممکن را با حفظ جزئیات ارائه دهد (اصطلاحاً Tone Mapping انجام می‌شود).

4. پردازش رنگ و عمق بیت

دالبی ویژن از عمق رنگ ۱۰ یا ۱۲ بیت پشتیبانی می‌کند. این عمق بیشتر، به معنای نمایش میلیاردها رنگ دقیق‌تر است که باعث می‌شود:

• گرادینت‌های رنگی نرم‌تر باشند (مثل آسمان بدون شکست رنگ)
• رنگ پوست و طبیعت واقع‌گرایانه‌تر به‌نظر برسند
• پدیده‌هایی مانند "banding" (نوارهای ناهموار در رنگ) حذف شود

5. پشتیبانی سخت‌افزاری و نرم‌افزاری

دالبی ویژن فقط یک فرمت نرم‌افزاری نیست؛ بلکه برای عملکرد صحیح به پشتیبانی سخت‌افزاری (نمایشگر، پردازنده و نرم‌افزار) نیاز دارد. برندهایی مثل LG، Sony، Apple، Xiaomi و TCL این فناوری را در محصولات خود پیاده‌سازی کرده‌اند.

تفاوت دالبی ویژن با HDR10+

دالبی ویژن (Dolby Vision) و HDR10+ دو استاندارد پیشرفته برای نمایش تصاویر با دامنه دینامیکی بالا (HDR) هستند که به ‌منظور ارتقاء کیفیت تصویر در تلویزیون‌ها، گوشی‌های هوشمند و نمایشگرهای پیشرفته طراحی شده‌اند. اما تفاوت‌های کلیدی بین این دو فناوری باعث شده تا دالبی ویژن، در بسیاری از موارد عملکرد بهتری ارائه دهد.

۱. متادیتای پویا در مقابل متادیتای ایستا

مهم‌ترین تفاوت بین دالبی ویژن و HDR10+ در نوع متادیتای استفاده‌شده برای تنظیم رنگ، روشنایی و کنتراست تصویر است.

• HDR10+ از متادیتای پویا استفاده می‌کند، اما در مقایسه با دالبی ویژن از نظر دقت و انعطاف محدودتر است.
• دالبی ویژن نیز از متادیتای پویا بهره می‌برد، اما با پردازش پیشرفته‌تر در سطح فریم‌به‌فریم یا صحنه‌به‌صحنه، تجربه‌ای بصری دقیق‌تر و نزدیک‌تر به واقعیت ارائه می‌دهد.

۲. عمق رنگ و حداکثر روشنایی

• HDR10+ از عمق رنگ ۱۰ بیت پشتیبانی می‌کند و حداکثر روشنایی آن معمولاً تا ۴۰۰۰ نیت محدود است.
• Dolby Vision قابلیت پشتیبانی از عمق رنگ ۱۲ بیت و روشنایی تا ۱۰,۰۰۰ نیت را دارد (اگرچه نمایشگرهای امروزی هنوز به این حد نرسیده‌اند).

۳. سازگاری و پشتیبانی گسترده‌تر

دالبی ویژن در حال حاضر توسط طیف وسیعی از تلویزیون‌های برندهای LG، Sony، TCL، Hisense و پلتفرم‌هایی مانند Netflix، Disney+، Apple TV+ پشتیبانی می‌شود. درحالی‌که HDR10+ بیشتر توسط برندهایی مانند Samsung و Amazon Prime Video مورد استفاده قرار می‌گیرد.

فناوری دالبی ویژن در موبایل‌های هوشمند

با پیشرفت نمایشگرهای موبایل، فناوری‌هایی که پیش‌تر تنها در تلویزیون‌های حرفه‌ای یا سینماها وجود داشتند، حالا به دستگاه‌های جیبی ما راه یافته‌اند. دالبی ویژن در موبایل یکی از این فناوری‌هاست که تحول بزرگی در تجربه بصری کاربران ایجاد کرده است.

چرا دالبی ویژن در موبایل اهمیت دارد؟

موبایل‌ها به دلیل اندازه نمایشگر محدود، مصرف انرژی و نوع پنل مورد استفاده (مانند AMOLED یا OLED)، نیازمند فناوری‌هایی هستند که بتوانند بهترین کیفیت تصویر را بدون مصرف زیاد انرژی ارائه دهند. دالبی ویژن با تنظیم هوشمند روشنایی و رنگ‌ها در سطح هر فریم، به موبایل‌ها این امکان را می‌دهد تا تصاویری با کیفیتی چشمگیر، جزئیاتی دقیق و رنگ‌هایی طبیعی به نمایش بگذارند.

مزایای Dolby Vision در موبایل:

• نمایش رنگ‌های زنده‌تر و دقیق‌تر
• بهبود کنتراست و روشنایی متناسب با محیط نور
• جزئیات بیشتر در نقاط روشن و تیره تصویر
• پشتیبانی از ویدئوهای ضبط‌شده با Dolby Vision (مثل آیفون‌های جدید)

گوشی‌هایی که از Dolby Vision پشتیبانی می‌کنند

برخی از گوشی‌های پرچم‌دار مانند iPhone 12 به بعد، برخی مدل‌های Xiaomi، OPPO، Vivo و دیگر برندهای اندرویدی با نمایشگرهای OLED از دالبی ویژن پشتیبانی می‌کنند. کاربران این دستگاه‌ها می‌توانند نه‌تنها محتوای Dolby Vision تماشا کنند، بلکه برخی حتی قابلیت ضبط ویدئو در این فرمت را نیز دارند.

تلویزیون‌هایی که از قالبت دالبی ویژن پشتیبانی می‌کنند

دالبی ویژن یکی از پیشرفته‌ترین استانداردهای تصویری در دنیای نمایشگرهاست که تنها در تلویزیون‌هایی قابل استفاده است که دارای مجوز رسمی از شرکت Dolby هستند. این فناوری با استفاده از متادیتای پویا، عمق رنگ بیشتر و روشنایی بالاتر، تجربه‌ای سینمایی با جزئیات دقیق‌تر و رنگ‌های زنده‌تر ارائه می‌دهد. بسیاری از برندهای معتبر دنیا از جمله ال‌جی (LG)، سونی (Sony)، TCL، هایسنس (Hisense)، ویزیو (Vizio) و پاناسونیک (Panasonic)، دالبی ویژن را در تلویزیون‌های میان‌رده تا پرچم‌دار خود پیاده‌سازی کرده‌اند. این مدل‌ها معمولاً از پنل‌های پیشرفته OLED، QLED یا Mini-LED استفاده می‌کنند و توانایی نمایش محتوای HDR با کیفیت فوق‌العاده را دارند.

در کنار تلویزیون‌ها، بسیاری از دستگاه‌های پخش پیشرفته مانند Apple TV 4K، کنسول‌های Xbox Series X/S، پخش‌کننده‌های Blu-ray 4K UHD و برخی استریم باکس‌ها نیز از دالبی ویژن پشتیبانی می‌کنند. این هماهنگی گسترده بین دستگاه‌ها باعث می‌شود تا محتوای HDR به شکلی دقیق و مطابق با هدف تولیدکننده، روی نمایشگر ظاهر شود. لازم به ذکر است که برند سامسونگ همچنان از دالبی ویژن پشتیبانی نمی‌کند و در عوض از فرمت جایگزین HDR10+ بهره می‌برد. با گسترش استفاده از دالبی ویژن در صنعت تصویر، انتظار می‌رود در آینده نزدیک این فناوری به استانداردی فراگیرتر تبدیل شود.

تلویزیون‌های سونی و قابلیت دالبی ویژن

تلویزیون‌های سونی با برند BRAVIA به‌عنوان یکی از پیشگامان صنعت نمایشگر، در بسیاری از مدل‌های خود از فناوری پیشرفته دالبی ویژن (Dolby Vision) پشتیبانی می‌کنند. این قابلیت به‌صورت پیش‌فرض در مدل‌هایی نظیر X85K، X90J، X95J، A80J و A90J تعبیه شده است و تجربه‌ای فوق‌العاده از تماشای تصاویر با کنتراست بالا، رنگ‌های دقیق و عمق واقعی‌تر ارائه می‌دهد. تلویزیون‌های OLED و LED پیشرفته سونی، به‌ویژه مدل‌هایی که از پردازنده تصویر Cognitive Processor XR بهره می‌برند، از دالبی ویژن به‌خوبی پشتیبانی می‌کنند و محتوای HDR را با کیفیتی کم‌نظیر نمایش می‌دهند.

برای استفاده از دالبی ویژن در تلویزیون‌های سونی، نیاز به یک منبع محتوای پشتیبانی‌شده دارید؛ مانند دستگاه‌های Blu-ray 4K، کنسول‌های بازی مانند Xbox Series X/S، استریم باکس‌هایی مانند Apple TV 4K یا سرویس‌های پخش آنلاین نظیر Netflix، Disney+ و Amazon Prime Video. در اغلب مدل‌های سونی، به‌محض اتصال منبع دارای Dolby Vision، تلویزیون به‌صورت خودکار این فناوری را شناسایی و فعال می‌کند. با این حال، در برخی مدل‌ها ممکن است نیاز باشد از طریق منوی تنظیمات تصویر، حالت دالبی ویژن را به‌صورت دستی فعال کنید. این انعطاف‌پذیری باعث می‌شود کاربران بدون دغدغه، از حداکثر توانایی تلویزیون خود در نمایش محتوای HDR بهره‌مند شوند.

آیا آپدیت کردن تلویزیون سونی تأثیری بر روی قابلیت دالبی ویژن دارد؟

آپدیت کردن نرم‌افزار تلویزیون سونی می‌تواند تأثیر قابل‌توجهی روی عملکرد و پشتیبانی از قابلیت دالبی ویژن داشته باشد. شرکت سونی به‌طور منظم به‌روزرسانی‌هایی را برای سیستم‌عامل و نرم‌افزار تلویزیون‌های خود منتشر می‌کند که شامل بهبودهای عملکرد، رفع باگ‌ها و افزودن امکانات جدید است. این به‌روزرسانی‌ها می‌توانند باعث بهینه‌سازی پخش محتوای HDR و دالبی ویژن شوند، کیفیت تصویر را ارتقاء دهند و مشکلات احتمالی در شناسایی یا نمایش این فرمت را برطرف کنند.

علاوه بر این، برخی از آپدیت‌ها ممکن است پشتیبانی از فرمت‌های جدید دالبی ویژن یا بهبود هماهنگی تلویزیون با دستگاه‌های پخش‌کننده مختلف را اضافه کنند. بنابراین، برای بهره‌مندی کامل و بدون مشکل از دالبی ویژن روی تلویزیون سونی، توصیه می‌شود همیشه نرم‌افزار تلویزیون خود را به آخرین نسخه موجود به‌روزرسانی کنید. این کار علاوه بر بهبود تجربه کاربری، باعث می‌شود تلویزیون شما با جدیدترین استانداردهای تصویری هماهنگ باقی بماند.

نتیجه گیری

دالبی ویژن (Dolby Vision) یکی از پیشرفته‌ترین فناوری‌های تصویر HDR است که با استفاده از متادیتای پویا، کیفیت رنگ، روشنایی و کنتراست را به طور دقیق در هر فریم تنظیم می‌کند. این فناوری تجربه‌ای سینمایی و طبیعی‌تر از تصویر ارائه می‌دهد و در تلویزیون‌ها، موبایل‌ها و دستگاه‌های پخش مدرن کاربرد گسترده‌ای دارد.

با پشتیبانی برندهای مطرحی مثل سونی، ال‌جی و TCL و سازگاری با سرویس‌های استریم معروف، دالبی ویژن به استانداردی محبوب برای تماشای محتوای با کیفیت بالا تبدیل شده است. به‌روزرسانی نرم‌افزاری دستگاه‌ها نیز نقش مهمی در حفظ و بهبود عملکرد دالبی ویژن دارد. استفاده از این فناوری، تضمینی برای تجربه بصری بهتر و واقعی‌تر است.