اگر تا به حال هنگام تماشای فیلم یا کار با مانیتور در محیط‌های تاریک، هاله‌ای از نور خاکستری یا بنفش را در گوشه‌های صفحه نمایش خود دیده‌اید، احتمالاً با پدیده‌ای به نام درخشش IPS (IPS Glow) روبرو شده‌اید. پنل‌های IPS به دلیل دقت رنگ بالا و زاویه دید گسترده، یکی از محبوب‌ترین گزینه‌ها در دنیای نمایشگرها هستند. اما مانند هر تکنولوژی دیگری، این نوع پنل نیز محدودیت‌هایی دارد که یکی از آن‌ها همین درخشش نامطلوب در شرایط خاص نوری است.

در این مقاله به زبان ساده و تخصصی بررسی می‌کنیم که درخشش IPS چیست، چرا به وجود می‌آید، چطور می‌توان آن را تشخیص داد، و آیا راهی برای کاهش یا پیشگیری از آن وجود دارد. اگر قصد خرید مانیتور جدید دارید یا می‌خواهید مطمئن شوید که نمایشگر فعلی‌تان مشکلی ندارد، ادامه این مطلب را از دست ندهید.

 

 

درخشش IPS چیست؟

درخشش IPS (IPS Glow) پدیده‌ای نوری است که در پنل‌های نمایشگر IPS (In-Plane Switching) رخ می‌دهد و به‌صورت هاله‌ای نورانی یا لکه‌ای خاکستری، بنفش یا زرد مایل به سفید در گوشه‌ها یا لبه‌های صفحه‌نمایش ظاهر می‌شود؛ به‌ویژه زمانی که صفحه در حال نمایش رنگ‌های تیره یا مشکی باشد، و کاربر از زاویه‌ای غیر مستقیم به صفحه نگاه کند.

این پدیده در اصل به دلیل ساختار فیزیکی خاص پنل‌های IPS به وجود می‌آید، جایی که جهت‌گیری بلورهای مایع درون پنل برای ایجاد زاویه دید گسترده، باعث پراکندگی ناخواسته نور پس‌زمینه (Backlight) در زوایای خاص می‌شود. برخلاف نشت نور که به نقص مونتاژ یا چسب‌بندی پنل مربوط است، درخشش IPS ذاتاً به طبیعت تکنولوژی IPS مربوط می‌شود و در همه پنل‌های IPS – در شدت‌های متفاوت – دیده می‌شود.

 

 

 

درخشش IPS چگونه دیده می‌شود؟

درخشش IPS (IPS Glow) یکی از ویژگی‌های ذاتی پنل‌های نمایشگر از نوع IPS است که بیشتر در محیط‌های تاریک و هنگام نمایش رنگ‌های تیره مانند مشکی قابل مشاهده است. این پدیده به صورت هاله‌ای از نور ملایم، معمولاً با رنگ‌های خاکستری، بنفش، آبی یا حتی زرد، در اطراف گوشه‌های نمایشگر دیده می‌شود. شدت و وسعت این درخشش بستگی به کیفیت ساخت پنل، زاویه دید کاربر و شرایط نوری محیط دارد.

معمولاً زمانی متوجه درخشش IPS می‌شویم که در یک اتاق کم‌نور یا تاریک، در حال تماشای فیلم یا تصویر تیره هستیم. در این شرایط، وقتی تصویر مشکی یا بسیار تیره به‌صورت تمام‌صفحه نمایش داده شود، قسمت‌هایی از حاشیه‌ها (به‌ویژه گوشه‌های پایین چپ و راست) نسبت به سایر نقاط روشن‌تر به نظر می‌رسند. این روشنایی غیرطبیعی، همان پدیده درخشش IPS است که با تغییر زاویه دید کاربر شدت آن نیز تغییر می‌کند؛ مثلاً وقتی سرتان را به چپ یا راست متمایل می‌کنید، ممکن است درخشش قوی‌تر یا ضعیف‌تر شود.

یکی از تفاوت‌های مهم بین درخشش IPS و سایر مشکلات نوری مثل نشت نور (Backlight Bleed) این است که درخشش IPS وابسته به زاویه دید است. یعنی اگر زاویه دید را تغییر دهید، شدت و محل آن نیز تغییر می‌کند. در مقابل، نشت نور معمولاً در مکان خاصی از صفحه باقی می‌ماند و ناشی از مشکلات سخت‌افزاری در مونتاژ یا چسب‌کاری پنل است. بنابراین اگر نوری را در گوشه‌های صفحه مشاهده می‌کنید که با تغییر زاویه دید کم‌وزیاد می‌شود، به احتمال زیاد با درخشش IPS مواجه هستید، نه نشت نور.

در استفاده روزمره و در محیط‌هایی با نور مناسب، درخشش IPS به‌ندرت دیده می‌شود یا اصلاً به چشم نمی‌آید. اما برای کاربرانی که با محتوای تصویری تیره، گرافیک حرفه‌ای، یا فیلم در شرایط تاریک کار می‌کنند، آشنایی با این پدیده اهمیت دارد. به همین دلیل پیش از خرید مانیتورهای IPS، مخصوصاً برای استفاده در شرایط کم‌نور، بهتر است حتماً این موضوع را بررسی کنید یا نمایشگر را در محیط واقعی تست کنید.

 

 

زاویه دید تلویزیون چیست؟ اهمیت و کاربرد آن

 

 

 

علت‌های رایج درخشش IPS

درخشش IPS ریشه در ساختار فنی و طراحی پنل‌های IPS دارد. این پنل‌ها از بلورهای مایع استفاده می‌کنند که به‌صورت موازی با صفحه نمایش قرار گرفته‌اند و جهت‌گیری خاصی دارند تا زاویه دید گسترده و رنگ‌های دقیق‌تری ارائه کنند. اما همین ساختار باعث می‌شود که نور پس‌زمینه به صورت ناخواسته و در زاویه‌های خاص، از لایه‌های داخلی پنل عبور کند و باعث ایجاد هاله یا درخشش نورانی در لبه‌ها و گوشه‌های صفحه شود.

یکی دیگر از عوامل مهم تشدید درخشش IPS، زاویه دید گسترده این نوع پنل‌ها است. پنل‌های IPS برای ارائه تصویر با کیفیت از زوایای مختلف طراحی شده‌اند، اما این قابلیت باعث می‌شود نور پس‌زمینه از زوایای مایل به چشم بیننده پراکنده‌تر شود و درخشش بیشتری مشاهده شود. به‌عبارت دیگر، هرچه زاویه نگاه کاربر به صفحه نمایش غیرمستقیم‌تر باشد، احتمال دیدن درخشش بیشتر است.

همچنین، کیفیت ساخت پنل و کنترل کیفی کارخانه نیز نقش مهمی در شدت این پدیده دارد. پنل‌های IPS ارزان‌تر و میان‌رده ممکن است درخشش بیشتری داشته باشند چون از مواد یا روش‌های ارزان‌تر در ساخت استفاده شده است. به علاوه، تنظیمات نادرست روشنایی و کنتراست نمایشگر می‌تواند این پدیده را تشدید کند؛ روشنایی خیلی زیاد یا کنتراست بیش از حد معمول، باعث می‌شود درخشش IPS واضح‌تر به چشم بیاید.

در نهایت، محیط استفاده نیز می‌تواند در دیدن درخشش تأثیرگذار باشد. استفاده از مانیتور در اتاق‌های تاریک یا با نور کم باعث می‌شود چشم کاربر بیشتر به تفاوت‌های نوری حساس شود و پدیده درخشش IPS برجسته‌تر دیده شود.

 

 

تفاوت درخشش IPS با دیگر مشکلات تصویری

1. درخشش IPS (IPS Glow)

درخشش IPS به صورت هاله‌ای از نور ملایم، معمولاً در گوشه‌ها و لبه‌های صفحه نمایش دیده می‌شود. این پدیده طبیعی است و به ساختار خاص پنل‌های IPS مربوط می‌شود که نور پس‌زمینه هنگام نگاه کردن از زوایای مایل پراکنده می‌شود. شدت این درخشش با تغییر زاویه دید متفاوت است و معمولاً در محیط‌های تاریک و هنگام نمایش رنگ‌های تیره بیشتر مشاهده می‌شود. این مشکل فنی نیست و نمی‌توان به طور کامل آن را حذف کرد، اما با تنظیم روشنایی و زاویه دید می‌توان آن را کاهش داد.

2. نشت نور (Backlight Bleed

نشت نور به صورت لکه‌های روشن و غیرطبیعی در نقاط مشخصی از صفحه ظاهر می‌شود که معمولاً در لبه‌ها یا گوشه‌های نمایشگر دیده می‌شود. این مشکل ناشی از نقص در مونتاژ یا چسب‌کاری پنل است و به طور ثابت در همان نقاط دیده می‌شود. برخلاف درخشش IPS، شدت نشت نور با تغییر زاویه دید تغییر چندانی نمی‌کند و معمولاً برای رفع آن نیاز به تعمیر یا تعویض قطعه است.

3. ابرشدگی (Clouding)

ابرشدگی به شکل لکه‌های پراکنده نور یا هاله‌های روشن غیر یکنواخت روی صفحه نمایش است که معمولاً در پنل‌های VA بیشتر دیده می‌شود. این پدیده ناشی از توزیع ناهماهنگ نور پس‌زمینه است و ممکن است در برخی نقاط صفحه باعث روشنایی بیشتر شود. برخلاف درخشش IPS که وابسته به زاویه دید است، ابرشدگی بیشتر ثابت است اما شدت آن ممکن است بسته به شرایط روشنایی محیط تغییر کند.

4. سوختگی تصویر (Burn-in)

سوختگی تصویر یا اثر ماندگار، پدیده‌ای است که در آن سایه یا تصویر قبلی به طور دائمی روی صفحه نمایش باقی می‌ماند. این مشکل بیشتر در پنل‌های OLED رخ می‌دهد و ناشی از نمایش طولانی مدت یک تصویر ثابت است. برخلاف سایر مشکلات، سوختگی تصویر قابل برگشت نیست و معمولاً باعث کاهش شدید کیفیت تصویر می‌شود.

 

برای ترید مانیتور بهتر است یا تلویزیون؟

 

 

 

درخشش IPS در چه نمایشگرهایی بیشتر دیده می‌شود؟

درخشش IPS پدیده‌ای است که به طور ذاتی در پنل‌های IPS (In-Plane Switching) رخ می‌دهد، اما شدت و میزان مشاهده آن به عوامل مختلفی بستگی دارد که باعث می‌شود در برخی نمایشگرها بیشتر و در برخی کمتر دیده شود. اول از همه باید بدانیم که هر نمایشگر IPS، صرف‌نظر از برند و مدل، این پدیده را دارد ولی کیفیت ساخت و تکنولوژی‌های به‌کار رفته در تولید پنل می‌تواند شدت آن را کاهش یا افزایش دهد.

نمایشگرهای IPS با کیفیت پایین‌تر یا میان‌رده معمولاً بیشتر دچار درخشش می‌شوند. این موضوع به دلیل استفاده از مواد و لایه‌های نازک‌تر، کنترل کمتر روی نور پس‌زمینه و دقت پایین‌تر در ساختار پنل است که باعث می‌شود نور بیشتر پراکنده شود و هاله روشنایی در لبه‌ها یا گوشه‌ها ایجاد شود. همچنین مانیتورهایی که از تکنولوژی‌های قدیمی‌تر IPS استفاده می‌کنند، احتمال بیشتری دارد که این پدیده را با شدت بیشتری نشان دهند.

از سوی دیگر، نمایشگرهای IPS حرفه‌ای یا گران‌قیمت‌تر که برای کارهای گرافیکی، فیلم‌سازی و ویرایش رنگ طراحی شده‌اند، معمولاً از فناوری‌های بهبود یافته مثل لایه‌های ضد انعکاس بهتر، کنترل دقیق‌تر نور پس‌زمینه و پنل‌های با کیفیت‌تر بهره می‌برند که باعث کاهش قابل توجه درخشش IPS می‌شود. البته حتی در بهترین مانیتورها هم ممکن است کمی درخشش وجود داشته باشد، اما به حدی کم است که چشم را آزار نمی‌دهد.

همچنین اندازه صفحه نمایش و روشنایی آن می‌تواند در دیده شدن درخشش تأثیرگذار باشد. نمایشگرهای بزرگ‌تر یا نمایشگرهایی که روشنایی بالایی دارند، ممکن است درخشش IPS بیشتری نشان دهند، زیرا نور بیشتری در لبه‌ها پراکنده می‌شود. به همین دلیل، تنظیم مناسب روشنایی و زاویه دید می‌تواند به کاهش این پدیده کمک کند.

• پنل‌های IPS میان‌رده و ارزان‌تر: درخشش IPS بیشتر دیده می‌شود
•  پنل‌های IPS حرفه‌ای و گران‌قیمت‌تر: درخشش کمتر و کنترل شده‌تر است
•  پنل‌های قدیمی‌تر IPS: احتمال درخشش بیشتر به دلیل فناوری کمتر پیشرفته
•   صفحه‌نمایش بزرگ و روشنایی زیاد: باعث تشدید درخشش می‌شود

 

 

 

چگونه درخشش IPS را کاهش دهیم؟

درخشش IPS یکی از ویژگی‌های طبیعی پنل‌های IPS است که نمی‌توان آن را به طور کامل حذف کرد، اما با رعایت چند نکته ساده می‌توان شدت و تأثیر آن را به شکل قابل توجهی کاهش داد و تجربه کار با نمایشگر را بهتر کرد.

اولین و مهم‌ترین راهکار، تنظیم روشنایی صفحه نمایش است. روشنایی بسیار بالا باعث می‌شود نور پس‌زمینه قوی‌تر شده و در نتیجه هاله‌های درخشش IPS واضح‌تر دیده شوند. بنابراین کاهش روشنایی به سطحی متعادل، به ویژه در محیط‌های تاریک، می‌تواند درخشش را کمتر و قابل تحمل‌تر کند.

دوم، تنظیم زاویه دید و موقعیت نمایشگر است. چون درخشش IPS با تغییر زاویه دید شدت می‌یابد، بهتر است صفحه نمایش را به گونه‌ای تنظیم کنید که بیشتر مستقیم روبه‌رویتان باشد و از نگاه کردن از زوایای تند یا مایل پرهیز کنید. همچنین ارتفاع و چرخش مانیتور را طوری تنظیم کنید که کمترین درخشش را مشاهده کنید.

سوم، استفاده از نور محیط مناسب است. کار در اتاق‌های کاملاً تاریک باعث می‌شود چشم به تفاوت‌های نوری حساس‌تر شود و درخشش IPS برجسته‌تر دیده شود. بنابراین داشتن نور محیط ملایم و یکنواخت، مثل چراغ‌های رومیزی یا نور طبیعی، کمک می‌کند تا چشم‌ها کمتر به درخشش حساس شوند و تجربه بصری راحت‌تری داشته باشید.

چهارم، انتخاب مانیتور با کیفیت مناسب هم اهمیت دارد. اگر قصد خرید مانیتور جدید دارید، پنل‌هایی با فناوری‌های پیشرفته‌تر و کنترل نور پس‌زمینه بهتر را انتخاب کنید. بسیاری از مانیتورهای حرفه‌ای IPS دارای لایه‌های ضد بازتاب و نور پراکن کمتری هستند که به کاهش درخشش کمک می‌کند.

در نهایت، نرم‌افزارها و تنظیمات رنگ و کنتراست نیز می‌توانند موثر باشند. برخی مانیتورها و کارت‌های گرافیک گزینه‌هایی برای تنظیم پیشرفته رنگ و کنتراست دارند که می‌توانند به کاهش اثرات درخشش کمک کنند.

 

نشت نور در تلویزیون؛ علت و راهکارهای تشخیص سریع

 

 

در هنگام خرید نمایشگر به چه نکاتی توجه کنیم؟

انتخاب یک نمایشگر مناسب می‌تواند تجربه کاربری شما را به‌طور قابل توجهی بهبود بخشد، به همین دلیل باید هنگام خرید به چند نکته مهم توجه داشته باشید تا بهترین گزینه متناسب با نیازهای خود را پیدا کنید.

اولین نکته، نوع پنل نمایشگر است. پنل‌های IPS به دلیل زاویه دید گسترده و دقت رنگ بالا برای کارهای گرافیکی، طراحی و تماشای فیلم بسیار مناسب هستند، اما ممکن است دچار پدیده درخشش IPS شوند که در شرایط خاص قابل مشاهده است. پنل‌های TN معمولاً پاسخ‌دهی سریع‌تری دارند و برای بازی مناسب‌ترند، ولی زاویه دید و کیفیت رنگ پایین‌تری دارند. پنل‌های VA هم کنتراست بالاتر و عمق رنگ مشکی بهتری ارائه می‌کنند، اما زاویه دید کمتری نسبت به IPS دارند.

دوم، رزولوشن و اندازه صفحه نمایش اهمیت زیادی دارد. نمایشگری با رزولوشن بالا تصاویر واضح‌تر و جزئیات بیشتری نمایش می‌دهد که برای کارهای دقیق مثل ویرایش عکس و فیلم ضروری است. همچنین اندازه نمایشگر باید با فضای کاری و فاصله دید شما هماهنگ باشد تا خستگی چشم کاهش یابد و راحت‌تر کار کنید.

سوم، شدت روشنایی و کنترل نور پس‌زمینه نیز از نکات مهم است. نمایشگری با روشنایی مناسب و کنترل دقیق نور پس‌زمینه، تجربه دید بهتری در شرایط مختلف نوری ارائه می‌دهد و می‌تواند در کاهش مشکلاتی مثل درخشش IPS یا نشت نور مؤثر باشد.

چهارم، نرخ تازه‌سازی (Refresh Rate) و زمان پاسخ‌دهی (Response Time) بسته به نوع استفاده شما (مثلاً بازی، تدوین ویدئو یا کارهای روزمره) باید متناسب انتخاب شوند. نرخ تازه‌سازی بالاتر برای بازی‌ها روان‌تر بودن تصویر را تضمین می‌کند، در حالی که زمان پاسخ‌دهی پایین‌تر باعث کاهش تاری حرکتی می‌شود.

پنجم، اتصالات و پورت‌ها را فراموش نکنید. اطمینان حاصل کنید که نمایشگر دارای پورت‌های مورد نیاز شما مانند HDMI، DisplayPort، USB-C و غیره باشد تا به راحتی بتوانید دستگاه‌های مختلف را به آن متصل کنید.

در نهایت، قیمت و گارانتی نیز باید متناسب با بودجه و اطمینان از کیفیت محصول در نظر گرفته شود. برخی برندها خدمات پس از فروش بهتری ارائه می‌دهند که در طولانی مدت می‌تواند ارزشمند باشد.

 

 

 

نتیجه گیری

اگر قصد خرید یک نمایشگر با کیفیت دارید، پنل‌های IPS همچنان یکی از بهترین گزینه‌ها در بازار محسوب می‌شوند. این نوع پنل‌ها با زاویه دید گسترده، دقت رنگ بالا و ثبات تصویر، تجربه‌ای روان و دقیق برای کاربران فراهم می‌کنند؛ چه برای کارهای گرافیکی، چه برای تماشای فیلم و حتی بازی.

در کنار تمام مزایا، یکی از نکاتی که کاربران هنگام بررسی این پنل‌ها با آن مواجه می‌شوند، درخشش گوشه‌های صفحه در محیط‌های تاریک است. اگر نمی‌دانید درخشش IPS چیست، به‌طور خلاصه باید گفت هاله‌ای از نور ملایم در لبه‌های نمایشگر است که بیشتر هنگام نمایش رنگ‌های تیره و در نور کم دیده می‌شود. این پدیده ذاتی این تکنولوژی است و معمولاً نشانه‌ای از خرابی یا مشکل فنی نیست.

با انتخاب برند معتبر، تنظیمات مناسب و نور محیطی متعادل، این ویژگی تا حد زیادی قابل کنترل است. بنابراین اگر کیفیت تصویر و زاویه دید برایتان اهمیت دارد، پنل‌های IPS هنوز هم انتخابی مطمئن و کارآمد به شمار می‌آیند.

 

 

سوالات متداول

درخشش IPS چیست و چرا اتفاق می‌افتد؟
درخشش IPS پدیده‌ای نوری است که معمولاً به صورت هاله‌ای نور در گوشه‌های صفحه نمایش‌های IPS دیده می‌شود. این پدیده به ساختار پنل IPS و پراکندگی نور از زوایای غیرمستقیم مربوط می‌شود.

 آیا درخشش IPS نشانه خرابی مانیتور است؟
خیر، درخشش IPS یک ویژگی ذاتی پنل‌های IPS است و معمولاً نشانه‌ای از خرابی یا نقص فنی محسوب نمی‌شود، بلکه به نحوه طراحی و ساخت پنل برمی‌گردد.

آیا درخشش IPS در همه مانیتورها وجود دارد؟
در تمام پنل‌های IPS، درخشش تا حدی وجود دارد، اما میزان آن بسته به کیفیت ساخت، برند و تکنولوژی استفاده‌شده متفاوت